Tüketicinin El Kitabı
Biz Tüketiciler, Tüketirken nelere dikkat ediyoruz, tüketici olarak haklarımız nelerdir, tüketici olarak haklarımızı nerede ve nasıl arıyoruz, tüketirken çevreyi gözetiyor muyuz ve alışverişlerimizi mutlaka belgeli mi yapıyoruz? Bu sorulara yanıt verebiliyorsak iyi bir tüketiciyiz, eğer yanıtlayamıyorsak DİKKAT! Binbir zorlukla kazandığımız paralar boşa gidiyor. Boşa harcanmış paralar, önce aile ekonomisine, sonra ülke ekonomisine vurulmuş bir darbe demektir. Hızlı fiyat artışlarının, kemer sıkma politikalarının, ekonomik krizlerin temelinde yatan sorunlardan biri de bilinçsizce, sınırsızca ve bilinçsizce yapılan tüketimdir. Bu konuda birey olarak, toplum olarak hepimize iş düşmektedir.
4077 Sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN’A GÖRE YASAL HAKLARIMIZ
4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un, değişen ve gelişen koşullarda, yeniden düzenlenmesi sonucunda kazanılmış TÜKETİCİ HAKLARI ŞUNLARDIR:
AYIPLI MAL VE AYIPLI HİZMET (Madde 4-Madde 4/A) Açık bir ayıplı mal veya hizmet satın alan bir tüketici; MALIN TESLİMİNDEN İTİBAREN OTUZ GÜN içinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür ve şunları talep edebilir;
1. Para iadesi
2. Değiştirme hizmetin yeniden görülmesi
3. Ayıp oranında bedel indirimi
4. Ücretsiz onarım
5. Tazminat AYIPLI Mal’dan; imalatçı-üretici, satıcı, bayi, acente, ithalatçı, kredi veren müteselliden sorumludur. Mal ve hizmette ayıp daha sonra ortaya çıkmışsa malın tüketiciye tesliminden veya hizmetin ifasından itibaren iki yıllık zaman aşımına tabidir. Ayıplı mal ve hizmetlerden olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler üç yıllık zaman aşımına tabidir. Mal veya hizmetin ayıbı satıcı ve sağlayıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse zaman aşımı süresinden yararlanılamaz.
NOT 1: satışa sunulan ayıplı malın etiketinin ve satış belgesinin üzerinde “Özürlüdür” ibaresi bulundurmak zorunludur.
NOT 2: Üzerinde numunedir “satılık değildir” ibaresi bulunmayan bir mal tedbir edilmesi halinde veya hizmet sağlamada haklı bir sebep olmaması halinde satıştan kaçınılamaz.
DEĞİŞTİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
a. Tüketici tarafından satın alınmasından itibaren 1 yıl içerisinde, aynı arızayı ikiden fazla yenilemesi veya farklı arızaların dörtten fazla ortaya çıkması sonucu, maldan yararlanamamasının süreklilik göstermesi,
b. Onarım için gereken azami 30 iş günü süresinin aşılması,
c. Firmanın servis istasyonunun düzenleyeceği raporla arızanın onarılamayacağının belirlenmesi, durumlarında tüketici malın ücretsiz olarak değiştirilmesini talep edebilir. Satıcı bu talebi reddedemez.
HAKSIZ SÖZLEŞME KOŞULLARI (Madde 6)
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her tür sözleşmede yer alan haksiz şartlar tüketici için bağlayıcı değildir. Haksiz sözleşme şartları geçersizdir.
TAKSİTLE SATIŞ (Madde 6/A)
Satıcı tüketiciye vaat ettiği taksit koşullarının yazılı olarak sözleşmede yer almasını sağlamak ve sözleşmenin bir nüshasını da tüketiciye vermekle yükümlüdür.
NOT: Sözleşmeden ayrı olarak kıymetli evrak niteliğinde senet düzenlenecekse, bu senet, her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde ve sadece nama yazılı olarak düzenlenir. Tüketici borçlandığı toplam miktarı önceden ödeme hakkına sahiptir ve bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunmuş gün indirimi yapılır. Satıcı taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun tümünü ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak satıcının bütün edimlerin ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin BİRBİRİNİ İZLEYEN EN AZ İKİ TAKLİDİ ÖDEME TEMERRÜDE DÜŞMESİ VE ÖDENMEYEN TAKSİT TOPLAMINI SATIŞ BEDELİNİN BİRDEN AZ OLMASI HALİNDE KULLANILABİLİR. Bunun için satıcı, tüketiciye en az bir hafta süre vermelidir. Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez. Taksitle satış sözleşmesinde bulunması gereken asgari koşulları: Tüketicinin satıcının ve sağlayıcının isim, unvan, açık adresi ve erişme bilgileri, Vergiler dahil TL olarak peşin satış fiyatı, Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek TL olarak toplam satış fiyatı, Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran akdi faiz oranının %50 fazlasını geçmemek üzere gecikme faiz oranı, Peşinat tutarı, Ödeme planı, Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
DEVRE TATİL (Madde 6/B)
En az üç yıl süre için yapılan ve bu süre içinde yılda bir haftadan az olmayacak şekilde belirlenmiş bir dönemde bir veya daha fazla sayıdaki taşınmanın kullanım hakkının devrimi taahhüdünü içeren yazılı sözleşme veya sözleşmeler grubudur. Sözleşmenin bir nüshasının da tüketiciye verilmesi zorunludur.
PAKET TUR (Madde 6/C)
24 saatten uzun bir süreyi kapsayan, gecelik konaklamayı içeren her şeyin dahil olduğu fiyatlarla satılan turistik hizmetler için düzenlenmiş sözleşmelerdir.
KAMPANYALI SATIŞ (Madde 7)
Gazete, radyo, TV ilanı ve benzeri yollarda tüketiciye duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul edilmesi ve malın veya hizmetin bilahare teslim veya ifa edilmesi suretiyle yapılan satımdır. Üretici firmaların yaptığı kampanyalar hariç, bu satışlar bakanlığın izni ile yapılır. Tüketici kampanyadan ayrılmaya karar verdikten sonra kampanyayı düzenleyen, tüketicinin o ana kadar ödediği tüm bedeli-mal veya hizmetin tüketiciye teslim tarihini geçmemek kaydıyla o davalı yükümlüdür. Kampanyalı satışlarda iki sözleşme yapılması ve birer nüshası da tüketiciye verilmesi zorunludur. Sözleşmede şu bilgiler yer almalıdır: Kampanya bitiş tarihi, Ayrıca mal ve hizmetin teslim veya yerine getirilme süre ve şekline ilişkin de bir sözleşme yapılması ve şu bilgiler yer almak zorundadır, Aksi kararlaştırılmadıkça ön ödeme tutarı, mal veya hizmetin satış bedelinin %40 fazla olamaz, Kampanyalı satışlarda malın teslimi veya hizmetin ifa süresi 12 ayı aşamaz, Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimleri yerine getirmesi durumunda, malin teslim yada hizmetin ifası, ödemenin bitiminden sonra en geç bir ay içinde yapılmak zorundadır.
KAPIDAN SATIŞ(Madde 8)
Satış yerleri dışında ve değeri 20 bin lirayı aşan satışlardır. Bu tür satışlarda Bakanlık izni zorunludur ve tüketiciler, malı teslim aldığı veya hizmet sözleşmesini imzaladığı tarihten itibaren yedi gün içinde hiç bir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddedebilir.Satıcı, bu süre dolmadan tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Sözleşmeler, en az 12 punto siyah koyu harfle yazılmalıdır. Tüketicinin kendi el yazısı ile tarih yazdırılarak, bir nüshası da tüketiciye verilmek zorundadır. Satıcı veya hizmet sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on gün içinde almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve her tür belgeyi geri vermek ve yirmi gün içinde de mali geri almakla yükümlüdür.
NOT: Tüketiciler cayma bildirimini noter kanalıyla veya iadeli-taahhütlü mektupla yaparak, kanıtlayacak belgeyi ellerinde bulundurmalıdırlar.
MESAFELİ SÖZLEŞMELER(MADDE 9/A)
Yazılı,görsel,telefon ve elektronik ortamda, tüketicilerle karşı karşıya gelmeden yapılan sözleşmelerdir.Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi kendisine ulaştığı andan itibaren otuz gün içerisinde edimini yerine getirir,ancak yazılı bildirmek kaydıyla on gün uzatabilir. Kapıdan satışlardaki tüm koşullar burada da geçerlidir.
TÜKETİCİ KREDİSİ(Madde 10)
Tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak yapılır ve bir nüshası da tüketiciye verilir. Sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemez. Sözleşmede şu bilgiler yazılmak zorundadır: Tüketici kredisi tutarı, Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı, Faizin hesaplandığı yıllık oran, Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon, ve diğer masrafların belirtildiği ödeme planı, İstenecek teminatlar, AKDİ FAİZ ORANININ YÜZDE OTUZ FAZLASINI GEÇMEYECEK GECİKME FAİZ ORANI, Borçlunun temerrüde düşmesinin yasal sonuçları, Kredinin yabancı para birimi cinsinden kullandırılması durumunda geri ödemeye ilişkin taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında hangi tarihteki kurun dikkate alınacağına ilişkin koşullar. Kredi veren, taksitlerden biri veya birkaçı ödenmediği durumlarda, kalan borcun tümünün ifasını isteme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak kredi verenin bütün edimlerini yerine getirmesi durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen en az iki TAKLİDİ ödemede temerrüde düşmesi ve ödenmeyen taksit toplamının kredi tutarının en az onda biri olması halinde kullanılabilir. Bunun için tüketiciye en az bir hafta süre verilir ve asıl borçluya başvurmadan kefilden borcun ifası istenemez.Tüketici, toplam borcunu veya birden fazla taksiti ödemesi durumunda gerekli faiz ve komisyon indirimi yapılmalıdır. KREDİ VEREN, ÖDEMELERİ KIYMETLİ EVRAKA BAĞLAYAMAZ. Kredi veren, tüketici kredisini, belirli bir marka bir mal ve hizmet için vermişse satılan malin zamanında veya hiç teslim edilmemesinden tüketiciye karşı satıcı ile müteselsilin sorumlu olur.
KREDİ KARTLARI (Madde 10/A)
Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonunda tüketiciye gönderilen dönemsel hesap özetlerine göre temerrüde uğranması durumunda tüketici kredilerindeki hükümler uygulanır. Kredi kartlarındaki faiz arttırırları 30 gün önceden tüketiciye bildirilmek zorundadır ve arttırılan faiz oranı geriye dönük olarak işletilemez. KREDİ KARTIYLA YAPILAN SATIŞLARDA KOMİSYON YA DA BENZERİ HİÇBİR EK ÖDEME İSTENEMEZ.
NOT: Yasaya bir ek madde eklenerek bir yıl geriye dönük olarak temerrüde düşmüş veya icra takibine uğramış tüketiciler, temerrüde düştükleri tarihteki anaparaya yüzde elli ilave ile 12 ay taksitlendirilerek ödeme yapabileceklerdir.
SÜRELİ YAYINLAR (Madde 11)
Süreli yayın kuruluşları ikinci bir ürün veya hizmeti taahhütleri durumunda yalnızca kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak, poster, sözlü veya görüntülü manyetik bana veya optik disk gibi kültürel ürünler dışında hiçbir ürün veya hizmet dağıtımı yapamazlar.
FİYAT ETİKETİ (Madde 12)
Perakende satışa sunulan malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir ve okunabilir fiyat,üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması, mümkün olmayan durumlara-da aynı bilgileri içeren listelerin görülebilecek yerlere asılması zorunludur. Etiket fiyatı ile kasa fiyatı arasındaki farklılık durumunda tüketici lehine olan fiyat geçerli olacaktır.
GARANTİ (Madde 13)
Garanti süresi en az iki yıldır. Garanti süresi içinde sık sık bozulan ve maldan yararlanamadın sürekli olması durumunda tüketici beş tane olan seçimlik haklarını kullanabilir. Garanti süresi içinde bozulan bir mal için hiç bir ücret talep edilemez. Satıcı, bayi, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilin sorumludur.
TANITMA VE KULLANIM KILAVUZU (Madde 14)
Yurt içinde üretilen veya ithal edilen her sanayi malı, TÜRKÇE kılavuzla satılmak zorundadır.
SATIŞ SONRASI HİZMETLER (Madde 15)
Yurt içinde üretilen veya ithal edilen her sanayi malının kullanım ömrü boyunca (Bakanlıkça belirlenir) yeterli teknik personel ve yedek parça bulundurmak zorunluluğu vardır. Tamir süresi en fazla 30 iş günüdür. Karşılaşılan tüketici sorunlarının çözümü için yasa gereği her il ve ilçe kaymakamlıklarında TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETLERİ oluşturulmuştur. Satın alim belgesi(fiş, fatura, kredi kartı ekstresi) ve bir dilekçe ile bir milyar ikiyiz yirmi beş bin TL altındaki şikayetler Kaymakamlıklarca; üzerindeki şikayetler ise Sanayi ve Ticaret İl Müdürlükleri’ne yapılabilir.
NOT: HER TÜR TÜKETİCİ SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ VE DANIŞMANLIĞI İÇİN TÜKETİCİLER DERNEĞİ’Nİ (Merkez: Bakırköy, 0212 543 72 57- 0212 660 47 48 ; bilgi@tudur.net) arayınız ve ÜYE olunuz. Bunun için 18 yaşını geçmiş TC vatandaşı olmanın yanında, iki fotoğraf ve yıllık 5(beş)milyon TL yeterlidir. LÜTFEN BİR ÜYE FORMU isteyiniz. DAHA ÇAĞDAŞ, DAHA YÜKSEK BİR YAŞAM KALİTESİ İÇİN; HAKLARINI ÖĞREN, HAKLARINI ARA VE ÖRGÜTLÜ OLARAK ÇÖZÜMLERE KATIL. UNUTULMAMALIDIR Kİ ÇOĞU KEZ “HAKLAR VERİLMEZ, ALINIR”.
HAKLARIMIZIN ARANACAĞI ADRESLER:
1. Her şeyden önce örgütlenelim. Çevremizdeki “Tüketici örgütlerine üye olalım.Gerektiği yerde binlerce yürek “Tek bir yürek” gibi en üst makamlarda hakkini arayabilsin.
2. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlükleri, Belediyeler, Ticaret Odaları, Esnaf ve sanatkarlar Odaları Birliği, Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü gibi kurumlarda haklarımızı arayabiliriz.
Şikayetlerinizi iletebileceğiniz yerler:
Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü: Eski şehir Yolu 7.Km. K:3 06520 Ankara Tel: 0 312 286 03 65 - 2330 -2331- 2340 - İstanbul Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü-Sirkeci Tel : 212 514 10 80 - 84 -
Tüketiciler Derneği: İncirli Cad. Akbulut iş Merkezi, K:1, No:3 Bakırköy Tel: 0 212 543 72 57-660 47 48, bilgi@tuder.net - Tüketiciyi Koruma Derneği Osman ağa Mah. Yoğurtçu Şükrü Sok.53/ 2 Kadıköy Tel: 0 216 349 85 10 - Tüketiciyi Bilincini Geliştirme Derneği Rıhtım Cad. Adalar İskelesi Yanı Çiçekçiler Çarşısı Girişi Kadıköy Tel: 0 216 449 26 26 - Tüketiciler Birliği Numune Bağı Cad. Fatih İş merkezi,No:74/ 41 Bayrampaşa 0 212 567 97 44 - İstanbul Ticaret Odası Reşadiye Cad. 34378 Eminönü Tel: 0 212 455 61 48 - Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Kartal tepe Mah. Alpay İzler Sok. No:12 İncirli -Bakırköy Tel: 0 212 660 60 20 - Türk Standartları Enstitüsü Kalite Kampusu Gebze- Kocaeli (TSE veya SEK damgalı ürünler için) Tel: 0 262 653 07 51 - İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Saraçhane başı Tel: 0 212 512 55 00 - İL HAKEM HEYETİ (İstanbul) (Aşirefendi Cad. Hoca Kasım Köprüsü Sok. Şeker Han- Sirkeci) 1.225,00 TL üzerindeki şikayetler: Tel: 0 212 511 54 11 Faks:514 10 94 ALO 175 Tüketici Şikayetleri Hattı - İLÇE HAKEM HEYETLERİ (Her İlçe Kaymakamlığında)
1.225,00 TL ‘ye kadar olan şikayetler: TÜKETİCİ MAHKEMESİ:Sirkeci Adliyesi/İst Tel:0 212 513 98 40 ALO 189 Fiş ve Fatura şikayetleri ALO 178 RTÜK Hattı ALO 153 Belediye(Sağlık ve Hijyen Hattı) ALO 184 Sağlık Hattı TURSAK:Dikilitaş Mah. Akış Kerem Sok.48/50 Beşiktaş (Gezi ile ilgili Şikayetler)
Reklam Kurulu:Sanayi ve Ticaret Bakanlığı-Ankara Tüketici sorunları hakem heyeti kararı olmaksızın tüketici mahkemelerine başvuru için parasal sınır (292,040 -TL) Kapıdan satışlar için öngörülen parasal sınır 53,079 TL dır.